............................................................................................................Social & Political Scinces
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
.......................«Πολιτεία που δεν έχει σαν βάση της την παιδεία, είναι οικοδομή πάνω στην άμμο».

Αδαμάντιος Κοραής (1748 – 1833)

γιατρός και φιλόλογος, από τους πρωτεργάτες του νεοελληνικού διαφωτισμού.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

..."Σκέφτομαι πως αυτά τα τρία συστατικά πρέπει νά 'χει η ζωή: το μεγάλο, το ωραίο και το συγκλονιστικό. Το μεγάλο είναι να βρίσκεσαι μέσα στην πάλη για μια καλύτερη ζωή. Όποιος δεν το κάνει αυτό, σέρνεται πίσω απ' τη ζωή. Το ωραίο είναι κάθε τι που στολίζει τη ζωή. Η μουσική, τα λουλούδια, η ποίηση. Το συγκλονιστικό είναι η αγάπη... Νίκος Μπελογιάννης

ΥΦΟΣ

ΥΦΟΣ
............................................................. ΥΦΟΣ Γράμματα, τέχνες, βιβλίο, πολιτισμός

Σάββατο 30 Αυγούστου 2014

Η εκπαίδευση στην Αντίσταση

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ


του Οδυσσέα  Αϊβαλή*
Θέμα: Η εκπαίδευση στην Αντίσταση
Ρέθυμνο


Εισαγωγή
Η κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου και μετέπειτα αυτή του Ράλλη αφήνει τα σχολεία να κλείσουν λόγω υποχρηματοδότησης και έλλειψης προσωπικού. Κατ΄εξαίρεση κάποια επαρχιακά σχολεία λειτουργούν σε συνθήκες στέρησης με την συλλογική βοήθεια των τοπικών κοινοτήτων. Σε πολλές περιπτώσεις τα κτίρια των σχολείων καίγονται ή επιτάσσονται απο τους Γερμανούς.Οι Γερμανοί επίταξαν 8.345 σχολεία,τα σχολεία που έμειναν ήταν 719.Έτσι αρκετά σχολεία δεν λειτούργησαν.Το σχολικό έτος 1940-41 διήρκησε τρείς μήνες και το σχολικό έτος 1941-42 διήρκησε είκοσι ημέρες (Σακελλαρίου,1984:27).
Από το 1943 το ΕΑΜ προσπαθεί να επαναλειτουργήσει τα σχολεία με ανάμικτα αποτελέσματα. Σε κάποιες περιοχές που το δυναμικό του δύναται τα σχολεία επαναλειτουργούν. Οι μαθητές σιτίζονται στο σχολείο. Το 1944 η ΠΕΕΑ, λαμβάνει ευρύτερα μέτρα για την επαναλειτουργία των σχολείων. Το ευρύτερο πρόγραμμά της περιέχεται σε ένα σχέδιο Λαικής Παιδείας που μεταξύ άλλων ορίζει την καθιέρωση της Δημοτικής Γλώσσας,την καθιέρωση του μονοτονικού,την κατάργηση της ιστορικής ορθογραφίας και την αποκέντρωση στην διάρθρωση: παιδικοί σταθμοί, νηπιαγωγεία, 8χρονο Δημοτικό, 4 χρονο Γυμνάσιο και τέλος Ανώτατες Σχολές

Στις 8 Ιουνίου 1944 η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (Π.Ε.Ε.Α.) αποφάσισε την ίδρυση δύο Παιδαγωγικών Φροντιστηρίων στην Ελεύθερη Ελλάδα,ένα στο Καρπενήσι Ευρυτανίας και ένα στην Τύρνα της Θεσσαλίας,με σκοπό τον καταρτισμό προσωρινών δασκάλων για τα σχολεία 1ου βαθμού (Δημοτικά) (Σακελλαρίου,1985:115).Ο Μιχάλης Παπαμαύρος μαζί με τον Κ.Δ. Σωτηρίου ορίστηκαν συνδιευθυντές του πρώτου και διευθύντρια του δεύτερου ορίστηκε η Ρόζα Ιμβριώτη.Παιδαγωγικά Φροντιστήρια,όμοια σχεδόν με αυτά του Καρπενησίου και της Τύρνας,λειτούργησαν ακόμη στο Ερημόκαστρο Θηβών,στα Γρεβενά,στη Μέση Μηλιά Πιερίας και στα Λαγκάδια Αρκαδίας (Σακελλαρίου,1984:87).

Η λειτουργία του Παιδαγωγικού Φροντιστηρίου στην Τύρνα

Το Παιδαγωγικό Φροντιστήριο Τύρνας λειτούργησε από τις 15 Ιουλίου ως τις 10 Οκτωβρίου του 1944.Διευθύντρια του Φροντιστηρίου ήταν η Ρόζα Ιμβριώτη,όπου δίδασκε Παιδαγωγική,Γενική και Ειδική Διδακτική,Οργάνωση της Παιδείας,Περισχολικά Ιδρύματα,Σχολεία Αναλφαβήτων-Επιμόρφωση,Διοίκηση της Παιδείας.Στο Φροντιστήριο δίδασκε επίσης η Έλλη Δάνου,πτυχιούχος του πανεπιστημίου της Σορβόνης τα μαθήματα Ψυχολογία του Παιδιού και Πειραματική Ψυχολογία,χρήση των tests και Επαγγελματικό Προσανατολισμό.Οι σπουδαστές του Φροντιστηρίου ήταν 107 (Σακελλαρίου,1984:57-59).

Η λειτουργία του Παιδαγωγικού Φροντιστηρίου στο Καρπενήσι

Το Φροντιστήριο του Καρπενησίου λειτούργησε από τις αρχές του Ιουλίου 1944 έως τις 6 Αυγούστου 1944,όταν εξαιτίας επίθεσης των Γερμανών αναγκάστηκαν να μετακινηθούν στο Τροβάτο,όπου και συνέχισε την λειτουργία του μέχρις ότου δόθηκαν τα απολυτήρια στους ογδόντα σπουδαστές του.
Τα μαθήματα στο Φροντιστήριο του Καρπενησίου γίνονταν στο παλιό διδακτήριο του γυμνασίου.Το διδακτικό προσωπικό σε κοινές συνεδριάσεις καθόριζε ακριβώς τι και πώς έπρεπε να διδαχθεί.Τα περισσότερα απ’όσα δίδασκαν οι καθηγητές τα συζητούσαν με τους σπουδαστές τους (Μαρτίνου-Κανάκη,2009:210).


Το Αναγνωστικό «Ελεύθερη Ελλάδα»

Το Αναγνωστικό «Ελεύθερη Ελλάδα» γράφτηκε μέσα σε ένα μήνα, από τις 20 Αυγούστου ως τις 20 Σεπτέμβρη του 1944. Η συγγραφή του αποφασίστηκε από την Επιτροπή Παιδείας της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης,από Επιτροπή που όρισε η ολομέλεια του διδακτικού προσωπικού,των δασκάλων και των σπουδαστών του Παιδαγωγικού Φροντιστηρίου Καρπανησίου. Την επιτροπή συγγραφής αποτελούσαν:από τους Παιδαγωγούς,ο Μιχάλης Παπαμαύρος, από τους δασκάλους,ο Γιώργος Μυρισιώτης και από τους σπουδαστές ο Χάρης Σακελλαρίου.
Οπως αναφέρεται στον πρόλογο του Αναγνωστικού: «Η ΠΕΕΑ υποχρεώθηκε να ασχοληθεί με το πρόβλημα αυτό μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες. Τίποτε δεν υπήρχε όρθιο. Ολα έπρεπε να γίνουν από την αρχή. Ολα έπρεπε να βρεθούν και ν' ανοίξουν σχολεία. Να βρεθούν και να συντηρηθούν δάσκαλοι. Να συντονιστούν όλες οι ενέργειες με την υπέρτατη προσπάθεια που έκανε το Έθνος, για να καταχτήσει τη λευτεριά του. Να ξεριζωθούν όλες οι κακές συνήθειες του παρελθόντος. Να χτυπηθεί ο ραγιαδισμός κι ο φασισμός, που είχε μπάσει στην εκπαίδευση η 4η Αυγούστου. Να μπουν στην Παιδεία τα μεγάλα σύγχρονα ιδανικά της λευτεριάς, της λαοκρατίας, της αλληλεγγύης, του ανθρωπισμού, της δημιουργίας μιας καλύτερης ζωής. Κι όλα αυτά στο πνεύμα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, που ξύπνησε μέσα στην ψυχή του λαού και δυνάμωσε όλες τις δημιουργικές και ηρωικές του ικανότητες» (Παπαμαύρου,1983).

Το Αναγνωστικό προοριζόταν για την Ε΄και Στ΄ τάξη του δημοτικού σχολείου,αλλά και για τα παιδιά της μέσης παιδείας ως ελεύθερο ανάγνωσμα.Σύμφωνα με το προλογικό σημείωμα της Π.Ε.Ε.Α. ,σκοπός του Αναγνωστικού ήταν να διαφωτίσει την ελληνική νεολαία και να της φανερώσει το νόημα του αντιστασιακού αγώνα (Καλαντζής,1985:193).Το Αναγνωστικό μόλις κυκλοφόρησε,μπήκε στα σχολεία της Ελεύθερης Ελλάδας,όπου σύμφωνα με τις μαρτυρίες των δασκάλων,το βιβλίο άρεσε πολύ στα παιδιά,χάρη στη ζωντανή και γεμάτη αμεσότητα ύλη του και υπήρξε σημαντικό όργανο διδασκαλίας (Σακελλαρίου,1985:121).
Το «Αναγνωστικό» είναι λογοτεχνικό Αναγνωστικό συνεχούς ύλης.Τα κείμενα υμνούν την αντίσταση των αγωνιστών του Ε.Λ.Α.Σ. και της Ε.Π.Ο.Ν. ενάντια στους Γερμανούς κατακτητές και τους συνεργάτες τους.Η εξιστόρηση αρχίζει με αναδρομή στη Μεταξική δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936,την αντίσταση του ελληνικού λαού στις 28 Οκτωβρίου 1940 ενάντια στους Ιταλούς και στη συνέχεια στους Γερμανούς και τους Βούλγαρους,αναφέρεται στην ίδρυση του Ε.Α.Μ.,της Π.Ε.Ε.Α. και του Ε.Λ.Α.Σ.,παρουσιάζει ιστορίες και ποιήματα που περιγράφουν τα κατορθώματα των ανταρτών και την αντίστασή τους ενάντια στον κατακτητή.Όλα τα κείμενα,τα τραγούδια και τα ποιήματα χαρακτηρίζονται από επικαιρότητα,αφού γεγονότα που εξιστορούν είναι πρόσφατα και διακρίνονται για την έντονη συναισθηματική τους φόρτιση.Η θεματολογία των κειμένων περιλαμβάνει μάχες ανταρτών με Γερμανούς,βιαιοπραγίες Γερμανών και πράξεις αυτοθυσίας αγωνιστών (Μαρτίνου-Κανάκη,2009:211-213).



Τα Αετόπουλα


Βιβλιογραφία:

Καλαντζής,Κ.(1985). Στον Αστερισμό του Γληνού: Κώστας Σωτηρίου, Ρόζα Ιμβριώτη, Μιχ. Παπαμαύρος. Αθήνα:Δίπτυχο.
Μαρτίνου-Κανάκη, Σ .(2009).Το κίνημα της μεταρρυθμιστικής παιδαγωγικής και η επίδρασή του στο παιδαγωγικό έργο του Μιχάλη Παπαμαύρου.Aθήνα:Gutenberg.
Παπαμαύρου, Μ.(1944). Ελεύθερη Ελλάδα. Αναγνωστικό Ε' και Στ' τάξης.Έκδοση:Π.Ε.Ε.Α., Επανέκδοση Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή.
Σακελλαρίου, Χ.(1984).Η Παιδεία στην Αντίσταση. Αθήνα: Φιλιππότη.
Σακελλαρίου, Χ.(1985). Mιχ. Παπαμαύρος. Αθήνα, Guteberg.

____________________
* Ο Οδυσσέας Αϊβαλής είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΕΚΠΑ στο Π.Μ.Σ. Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνιολογία και ήταν υποψήφιος 1ης Κοινότητας Δήμου Αθηναίων με την Ανοιχτή Πόλη.

https://www.academia.edu/4347063/%CE%97_%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%AF%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7

Σάββατο 23 Αυγούστου 2014

Η Ψυχολογική σημασία της ιδιοκτησίας


του Ευστράτιου Παπάνη*

Επίκ. Καθηγητή Κοινωνιολογίας 

Πανεπιστημίου Αιγαίου





Όλες οι κοινωνιολογικές θεωρήσεις, που διατείνονται πως η ιδιοκτησία είναι η πηγή απάντων των κακών, δύσκολα μπορούν να βρουν πρακτική εφαρμογή των αρχών τους, επειδή η έννοια αυτή φαίνεται πως είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη ανάπτυξη και συνδέεται με την αντίληψη της κατοικίας-φωλιάς, το συναίσθημα της ασφάλειας και χαλάρωσης, τη θέση στην ιεραρχία και την οριοθέτηση του απαραβίαστου προσωπικού χώρου. 

Η υπέρβασή της προϋποθέτει άρση των ανθρώπινων αδυναμιών και κοινωνικές σχέσεις αρτιότερες από τις σημερινές, που μόνο σε υποθετικές αγγελικές, αναρχικές ή πρωτόγονες κοινότητες περιγράφονται. Η κατάλυση των συνόρων, των κτημάτων, της περιουσίας και της μεταβίβασης τους, όσο λογική κι αν φαίνεται, εξαιτίας του αναπότρεπτου θανάτου, αποτελεί τη βάση των περισσοτέρων πολιτισμών, νοηματοδοτεί την οικονομία και είναι κίνητρο για την εξέλιξη του είδους.
Αν και τόσο σημαντικός, ο όρος αυτός σπάνια περιλαμβάνεται αναλυτικά στα εγχειρίδια της εξελικτικής ψυχολογίας, παρότι κάθε γονιός μπορεί να διαβεβαιώσει πως η λέξη ´δικό μου´ πολύ νωρίς αποκτά θεμελιώδη σημασία και η νηπιαγωγός γρήγορα θα καταλάβει ότι η ακριβής οργάνωση των αντικειμένων του μαθητή αποτρέπει πολλές συγκρούσεις ή προλαμβάνει ζητήματα μικροκλοπών και κατάχρησης. 
Η διάθεση του παιδιού να μοιραστεί δε γίνεται εξαιτίας μιας πρόωρης ηθικής προσωπικότητας, αλλά συνδέεται με την ανάγκη του να γίνει αποδεκτό, το αίσθημα ισορροπίας, που έχει ενσωματώσει, τον κορεσμό ή στέρηση υλικών αγαθών, την περιχαράκωση του εαυτού, τη μίμηση. Πάντως η διαφοροποίηση των παιδιών ως προς αυτό το χαρακτηριστικό, καθόλου δε μπορεί να προκαθορίσει τελεσίδικα την στάση του απέναντι στα υλικά αγαθά κατά την ενήλικη ζωή. Η ψυχανάλυση θέλοντας να ερμηνεύσει τα αίτια της παθολογικής τσιγκουνιάς και κατοχής πραγμάτων, ομιλεί για καθήλωση στο πρωκτικό στάδιο με νοσηρή άσκηση ελέγχου, που ικανοποιείται μόνο με την ασφυκτική ιδιοκτησιακή σχέση με το περιβάλλον.   
Ήδη από την ηλικία των δύο ετών το παιδί τείνει να προσδιορίζει το ζωτικό του χώρο και τα αντικείμενα, που τον αποτελούν και να διαπιστώνει πως η ιδιοκτησία υφίσταται, χωρίς να είναι απαραίτητη η παρουσία του κατόχου. Ας μην ξεχνάμε ότι λίγο πριν κάθε τι ήταν προέκταση του εγώ, τουλάχιστον, όσο η αντίληψη και οι αισθήσεις βεβαίωναν την παρουσία του αντικειμένου ή παιχνιδιού  στην εμβέλειά του.
Οι έρευνες σε τρίχρονα νήπια επιβεβαιώνουν πως, παρά τη μικρή τους ηλικία, μπορούν εύκολα να ταξινομήσουν τα αντικείμενα σε κατασκευασμένα από ανθρώπους (κούκλες, κουζινικά, σεντόνια κλπ ) και σε φυσικά, (αστραπή, βουνό, θάλασσα). Στα πρώτα διεκδικούν την κυριότητα, ενώ για τα υπόλοιπα πιστεύουν πως κατά κάποιο τρόπο οι ιδιότητες τους συσχετίζονται με τα ίδια. Για παράδειγμα, η σελήνη λάμπει, για να φωτίσει το όμορφο φόρεμα ή για να βρει η Χιονάτη το δρόμο στο δάσος. Ο ανιμισμός και η προσωποποίηση, χαρακτηριστικά της μυθικής σκέψης (τα αποτελέσματα αποδίδονται σε ατεκμηρίωτες αιτίες, πχ η βροντή είναι τιμωρία του Δία) διαιωνίζονται ακόμα και σήμερα στην ενήλικη κουλτούρα πολλών, στα ζώδια και σε άλλες μεταφυσικές ερμηνείες, πχ το aids τιμωρία του Θεού. 
Αν τα αντικείμενα είναι άγνωστα, τα παιδιά αναστέλλουν τη διεκδίκηση κυριότητας, μέχρι να βεβαιωθούν πως είναι ακίνδυνα ή τεχνητά. Ο διαχωρισμός αυτός πάντως σταματά να ισχύει στην ωριμότητα, αν και πολλοί με αλαζονεία και βεβαιότητα περισσή νομίζουν πώς τα κτήματα τους ανήκουν, ενώ ολόκληρη η ανθρωπότητα  επαίρεται πως ο πλανήτης είναι δικός της και μπορεί να τον καταστρέφει. 
Στην ηλικία 2-3 ετών τα νήπια ξέρουν ποια αντικείμενα αν πάρουν, θα προκαλέσουν αναστάτωση στους γονείς ή συνομιλήκους και, αν πρόκειται για  παιχνίδια αδελφών, τα αναζητούν επίμονα.
Η εμπέδωση της έννοιας της ιδιοκτησίας είναι συνυφασμένη με την ανάπτυξη της νοημοσύνης, αφού οι κοινωνίες φρόντισαν να εφαρμόσουν ένα σύνθετο και πολλές φορές στρεβλό σύστημα σχέσεων και οικονομικών συμβόλων. Πολλοί ενήλικες αδυνατούν να εξηγήσουν, παρά την εμπειρία, τη νομιμοποίηση, ηθική και λειτουργική, πολλών χρηματοοικονομικών προϊόντων, όπως τα παράγωγα.
Αναλογιστήκατε πόσο περίπλοκη είναι η συνειδητοποίηση της ανταλλακτικής αξίας του χρήματος- τα μικρά παιδιά πιστεύουν πως μπορούν να αποκτήσουν οτιδήποτε τους αρέσει χωρίς αντίτιμο και αργότερα θα προτιμήσουν τα μεταλλικά νομίσματα αντί των χαρτονομισμάτων, επειδή το χαρτί είναι λιγότερο φανταχτερό από τα κέρματα. Θα περάσουν χρόνια μέχρι να καταλάβουν πως ο πλούτος αντιπροσωπεύει θεωρητικά εργασία, με μύριες όμως παραχαράξεις, εξαιρέσεις και αδικίες. Για τους τετράχρονους, όποιος αγγίζει πρώτος ένα αντικείμενο, ασκεί νόμιμη κυριαρχία πάνω του και αυτό μπορεί να ισχύει ακόμα και για τα δώρα, που κάνουν. Η διδασκαλία κανόνων οριοθετεί τις καταστάσεις, αλλά πολλές φορές συνδέεται με αισθήματα απαξίωσης, προκατειλημμένης συμπεριφοράς υπέρ κάποιου άλλου παιδιού, ανισότητας, κλπ. Βρισκόμαστε στο στάδιο της ηθικότητας, που έχει να κάνει με την ποσότητα και η ολοκλήρωση του υπερεγώ αργεί ακόμα.
κλπ.
Τα νήπια, αν και έχουν εικόνα περί των πραγμάτων που τους ανήκουν, συνήθως απορούν για τη μονιμότητα της κατοχής. Τι θα συμβεί αν δώσω σε ένα άλλο παιδάκι να παίξει με τη δική μου κούκλα. Εξακολουθώ να την έχω, αποκτά και ο φίλος δικαιώματα. Γιατί τα πράγματα του άλλου δεν τα έχω κι εγώ (εξάλλου, τα ξένα είναι πάντα πιο επιθυμητά από τα δικά τους). Τι θα συμβεί αν βρω στο δρόμο κάτι που μου αρέσει. Εκείνος που το έχασε εξακολουθεί να το κατέχει..Η έννοια της κοινοκτημοσύνης συνήθως αφορά την ´ περιουσία ´ των άλλων και όχι τη δική τους..

Το κεφάλαιο της αντίληψης της ιδιοκτησίας δεν εξαντλείται εδώ, αλλά ενίοτε, καθυστέρηση της ωριμότητάς της μπορεί να ερμηνεύσει φαινόμενα μικροκλοπών και εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον. Οπωσδήποτε, η άσκηση βίας για την απόκτηση αγαθών συνεπάγεται άμεση ενίσχυση από το ίδιο το αγαθό, ενώ η ματαίωση ή αναστολή της επιθυμίας και ο κόπος για να κερδηθούν, συνδέεται με μελλοντική επαγγελματική επιτυχία.

________________
*Σπούδασε στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
από το 1986 έως 1991 · Ψυχολογία - Ψυχανάλυση, σήμερα είναι Επικ. Καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Παρασκευή 22 Αυγούστου 2014

Συνέδριο στην Αθήνα με θέμα: "Από τη μεταπολίτευση στην κρίση: Όψεις και προοπτικές της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας"


ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ                                            HELLENIC POLITICAL
ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ                                        SCIENCE ASSOCIATION
ΑΙΟΛΟΥ 42-44                                                             42-44, AIOLOU str.
ΑΘΗΝΑ 105 60 ΤΗΛ.:2103689540                      105 60 ATHENS TEL.:+30 2103689540
http://www.hpsa.gr, e-mail: info@hpsa.gr                                 http ://www.hpsa.gr, e-mail: info@hpsa.gr

                       Ι΄ ΣΥΝΕΔΡΙΟ                        

Τέσσερις δεκαετίες μετά τη θεμελίωσή της, η Γ’ Ελληνική Δημοκρατία αντιμετωπίζει σειρά κρίσιμων επιλογών που δοκιμάζουν(;) τα θεσμικά και κοινωνικά της θεμέλια. Η Ελληνική Εταιρεία Πολιτικής Επιστήμης (ΕΕΠΕ) διοργανώνει το δέκατο τακτικό της συνέδριο με αντικείμενο ακριβώς την επιστημονική αποτίμηση των σύνθετων διαδικασιών που καθόρισαν τη διαμόρφωση και τη δυναμική της.
Ο χαρακτήρας του συνεδρίου δεν είναι «επετειακός-πανηγυρικός», καθώς αυτό διεξάγεται σε
συγκυρία πολύπλευρης κρίσης και με τις επιπτώσεις της σε εξέλιξη. Στη διάρκεια αυτής της κρίσης
έχουν τεθεί σε αμφισβήτηση βασικές πολιτικές, οικονομικές και θεσμικές συντεταγμένες στις οποίες
στηρίχθηκε η εμπέδωση της σύγχρονης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην Ελλάδα και παράλληλα
έχουν αναθεωρηθεί επιστημονικές παραδοχές και υποθέσεις. Στόχος του συνεδρίου στις συνθήκες
αυτές είναι να διαμορφωθεί πεδίο επιστημονικού διαλόγου και κριτικού προβληματισμού όσον
αφορά τις σύνθετες οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές και πολιτισμικές παραμέτρους που καθόρισαν
στον έναν ή στον άλλο βαθμό τις εξελίξεις στη διάρκεια αυτής της 40ετίας, αλλά και σε σχέση με τα
εργαλεία, τις μεθόδους και τις τεχνικές επιστημονικής μελέτης και έρευνάς τους.
Το διάστημα των σαράντα ετών ομαλού δημοκρατικού βίου διατρέχεται από σημαντικές εξελίξεις σε
επίπεδο δημοκρατικών θεσμών και των συλλογικών δρώντων που διαντιδρούν με αυτούς. Οι
εξελίξεις αυτές άλλοτε σηματοδοτούν συνθήκες τομής και αλλαγής και άλλοτε υποδηλώνουν
ιστορικές συνέχειες. Χαρακτηριστικότερο ενδεχομένως παράδειγμα των βαθύτατων αλλαγών που
σημειώθηκαν αποτελούν τα πολιτικά κόμματα που υπήρξαν και οι αδιαφιλονίκητοι πρωταγωνιστές
της περιόδου, λειτουργώντας ταυτόχρονα ως οι βασικότεροι πυλώνες της πολιτικής σταθερότητας
και ως οι βασικότεροι φορείς «άλωσης» του κράτους και παρεμπόδισης των όποιων προσπαθειών
πολιτικού και θεσμικού εκσυγχρονισμού. Εκτός από το κομματικό σύστημα και τη λειτουργία των
κομμάτων, μεταβολές σημειώνονται στο επικοινωνιακό περιβάλλον και στην πολιτική επικοινωνία,
στο πολιτικό προσωπικό, στις κρατικές πολιτικές, στις ατομικές και συλλογικές στάσεις και
συμπεριφορές, στις συλλογικές-πολιτικές ταυτότητες και σε πολιτισμικές παραμέτρους της εγχώριας
εμπειρίας και δυναμικής. Ποιες εξελίξεις καταγράφονται αναφορικά με κορυφαίους δημοκρατικούς
θεσμούς όπως το Κοινοβούλιο και το ρόλο του στην εμπέδωση της δημοκρατίας; Ποιες αλλαγές ή
αδράνειες χαρακτηρίζουν τη Δημόσια Διοίκηση και πώς αποτιμάται το σύγχρονο γραφειοκρατικό
φαινόμενο με την προσθήκη Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών και σε συνθήκες «πολυεπίπεδης
διακυβέρνησης» στο πλαίσιο διαδικασιών «Ευρωπαϊκής Ενοποίησης»; Ποιες σταθερές και ποιες
αλλαγές σημειώνονται σε επιμέρους πεδία κρατικής πολιτικής όπως, ενδεικτικά, η οικονομία, οι
διεθνείς σχέσεις, η εκπαίδευση, η κοινωνική πολιτική, οι έμφυλες σχέσεις, η πολιτιστική πολιτική και
οι σχέσεις κράτους-πολιτών; Ποια κοινωνικά κινήματα, συλλογικοί δρώντες, πολιτικές δυνάμεις και
φορείς της «κοινωνίας πολιτών» παρεμβαίνουν στο δημόσιο χώρο λειτουργώντας άλλοτε με ορατό
και άλλοτε με λανθάνον πολιτικό φορτίο; Πώς οργανώνουν τη δράση τους ποικίλες «ομάδες πίεσης»
και ποιες εξελίξεις λαμβάνουν χώρα σε επίπεδο θεσμικής οργάνωσης του «κοινωνικού διαλόγου», της συνδικαλιστικής εκπροσώπησης και των κοινωνικών αιτημάτων; Ποιες εξελίξεις καταγράφονται σε σχέση με πολιτικά μορφώματα και ιδεολογικές σχηματοποιήσεις «ακραίου» -και όχι μόνο-
προσανατολισμού; Τι μετασχηματισμοί σημειώνονται σε επίπεδο συλλογικών πολιτικών στάσεων και
συμπεριφορών και των διασυνδεδεμένων με αυτές πολιτικών ταυτοτήτων και των διαιρετικών τομών
που τις υποστηρίζουν («αντι-αμερικανισμός», «αντι-δεξιά», «αντι-κομμουνισμός», κ.λπ.); Ποιες μεταβολές καταγράφονται σε επίπεδο πολιτικής κουλτούρας και πολιτισμικών προτύπων και ποιες
πολιτικές παρεμβάσεις αναδεικνύονται μέσω της τέχνης από ποικίλους δρώντες; Τι λόγοι (discourses)  έχουν αναπτυχθεί από ποικίλους φορείς για την αποτύπωση, αναπαράσταση και αντιπροσώπευση
των κοινωνικοπολιτικών διεργασιών οι οποίες αναπτύσσονται στη διάρκεια της Γ' Ελληνικής
Δημοκρατίας και ειδικότερα σε σχέση με φαινόμενα όπως αυτά του «λαϊκισμού», της διαφθοράς, του
νεποτισμού και του «εξτρεμισμού»;
Η σημασία αυτών των εξελίξεων ως αντικείμενο επιστημονικής έρευνας είναι ιδιαίτερα πρόδηλη εάν
συνυπολογιστεί η -όποια- διασύνδεσή τους με την εκδήλωση, τις μορφές και τους τρόπους
αντιμετώπισης της τρέχουσας πολύπλευρης κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα ως μέλος της ΕΕ.
 Η πολιτική σταθερότητα, το κράτος δικαίου, το κοινωνικό κράτος και η οικονομική ανάπτυξη, οι πυλώνες πάνω στους οποίους εδραιώθηκε η Γ’ Ελληνική Δημοκρατία, υπονομεύονται από την κρίση.
Σε ποιον βαθμό η παρούσα κρίση μεταβάλλει την ταξική σύνθεση και τις κοινωνικές συμμαχίες που
στήριξαν το πολιτικό σύστημα της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας; Πώς «αφηγούνται» τα συλλογικά
υποκείμενα την κρίση; Πώς οι μηχανισμοί του κράτους μετασχηματίζονται στο πλαίσιο μιας
διαφαινόμενης κρίσης νομιμοποίησης; Ποιες είναι οι επιδράσεις της κρίσης σε σειρά επιμέρους
τομείς της κοινωνικής συνύπαρξης και λειτουργίας;
Ποιος ο ρόλος της ΕΕ στην αντιμετώπισή της σε συνθήκες αύξουσας αποσύνδεσης των πολιτών της από ενοποιητικούς στόχους και οραματισμούς;
Με ποιον τρόπο η εμπλοκή των διεθνών οργανισμών στη διαχείριση της κρίσης μεταβάλλουν τη
σχέση εθνικού-διεθνικού στο εσωτερικό του κράτους; Πώς επενεργούν στην κρίση και στη
δικαιολόγηση πολιτικών επιλογών και αποφάσεων ποικίλες παθογένειες και δυσλειτουργίες του
πολιτικού και κομματικού συστήματος; Πώς μπορεί να συνεισφέρει η επιστημονική κοινότητα στην
πληρέστερη κατανόηση των σύνθετων αιτιών της κρίσης και στις πολιτικές-εξουσιαστικές διαστάσεις
ποικίλων ερμηνειών και πολιτικών που προτείνονται στο πλαίσιό της;
Προσβλέποντας σε ένα όσο το δυνατό ευρύ και γόνιμο συνέδριο μελέτης και προβληματισμού για τα
σαράντα χρόνια της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, η Οργανωτική Επιτροπή (αποτελούμενη από το ΔΣ
της ΕΕΠΕ) προσδοκά προτάσεις εισηγήσεων και πάνελ σε οποιαδήποτε πεδίο της πολιτικής
επιστήμης, χωρίς βέβαια να αποκλείονται συμβολές από άλλες κοινωνικές επιστήμες καθώς και
διεπιστημονικές προσεγγίσεις.
~~~~~~
Το Συνέδριο θα διεξαχθεί 18-20 Δεκεμβρίου 2014 στην Αθήνα (Σόλωνος & Σίνα, Μέγαρο Θεωρητικών Επιστημών, Αμφιθέατρο Παπαρηγοπούλου). Οι ενδιαφερόμενοι/ες για τη διοργάνωση πάνελ καλούνται να υποβάλλουν (γενικό) τίτλο, περίληψη (μέχρι 300 λέξεις) και ιδιότητα μέχρι την 15η Σεπτεμβρίου 2014 ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: info@hpsa.gr. Οι ενδιαφερόμενοι/ες για την υποβολή εισηγήσεων καλούνται να στείλουν τίτλο, περίληψη (μέχρι 300 λέξεις) και ιδιότητα μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου 2014 στην ίδια ηλεκτρονική διεύθυνση.
Οι απαντήσεις αποδοχής των προτάσεων θα κοινοποιηθούν το αργότερο μέχρι την 19η Οκτωβρίου
2014.
Προβλέπεται η δημοσίευση ειδικού συλλογικού τόμου με επιλογή επεξεργασμένων εισηγήσεων μετά
από κρίση.
Το Δ.Σ. της ΕΕΠΕ

____________
Συμμετοχή εισηγητών/ριών στο Συνέδριο: 35 ευρώ.
Μεταπτυχιακοί/ες φοιτητές/ριες, υποψήφιοι/ες διδάκτορες: 15 ευρώ
Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής. 

Πέμπτη 21 Αυγούστου 2014

ΤΥΠΟΣ -net: Ο γυναικείος Τύπος του 19ου αιώνα

ΤΥΠΟΣ -net: Ο γυναικείος Τύπος του 19ου αιώνα:         Ιστορία Περιοδικού Τύπου       Η ιστορία της έκφρασης των γυναικών - με μέσο το γράψιμο - στο τέλος του 19ου αιώνα στην Ελλάδ...




Μαίρη Γριβέα: "Το γυναικείο περιοδικό Ευρυδίκη (1870-1873) : προσπάθεια έκφρασης και διαμόρφωσης γυναικείας συλλογικής συνείδησης στο μισό του 19ου αι."

           ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ 19ου ΑΙΩΝΑ           


Μαίρη Γριβέα. "Το γυναικείο περιοδικό Ευρυδίκη (1870-1873): προσπάθεια έκφρασης και διαμόρφωσης γυναικείας συλλογικής συνείδησης στο μισό του 19ου αι." Μεταπτυχιακή Εργασία, Ρέθυμνο, 2001.

Τετάρτη 20 Αυγούστου 2014

Κορνήλιος Καστοριάδης. Το θάρρος της ελεύθερης αναζήτησης

Επιστρέφουμε σε έναν σημαντικό στοχαστή επειδή βρίσκουμε στο έργο του πολύτιμα στοιχεία και ιδέες, που μας βοηθούν να κατανοήσουμε όψεις της σύγχρονης πραγματικότητας και να προσανατολιστούμε στις αντιφάσεις και τις συγκρούσεις του παρόντος.


Toυ Θανάση Γιαλκέτση

Εχουν περάσει 16 χρόνια από τον θάνατο του Κορνήλιου Καστοριάδη, αλλά η κριτική διαύγεια της σκέψης του δεν έχασε τη δύναμή της στο πέρασμα του χρόνου. Οποιος διαβάζει σήμερα τα βιβλία του υποχρεώνεται να αναγνωρίσει ότι υπήρξε ένα από τα πιο θαρραλέα, τα πιο δημιουργικά, τα πιο ελεύθερα και ανεξάρτητα πνεύματα του καιρού του. Στις σελίδες τους βρίσκουμε απορίες, ερωτήματα και απαντήσεις για πολλά από τα προβλήματα που μας απασχολούν ζωηρά και σήμερα, όπως είναι για παράδειγμα η κρίση της πολιτικής αντιπροσώπευσης, το ζήτημα της εξουσίας και της ελευθερίας, η κατάσταση της φιλοσοφίας και των επιστημών, η επικράτηση του γενικευμένου κομφορμισμού, η άνοδος της ασημαντότητας κ.ά.



Σε ένα «Λεξικό των Γάλλων διανοουμένων» (Dictionnaire des intellectuels français, Seuil, 1996) διαβάζουμε για τον Κορνήλιο Καστοριάδη: «Στοχαστής πληθωρικά παραγωγικός, ο Κορνήλιος Καστοριάδης δεν έπαψε να διατηρεί ακέραιη μιαν επαναστατική βούληση, ακόμα και όταν γινόταν ο πιο αυστηρός επικριτής των ολοκληρωτικών παρεκκλίσεων. Οποιο και αν είναι το πεδίο στο οποίο ασκεί τη διαυγή του κρίση, προσπαθεί να απελευθερώσει τις δυνατότητες του θεσμίζοντος και της φαντασίας από τα βάρη ή από τις λογικές της εξουσίας και του εμπορεύματος στις οποίες είναι προσκολλημένες.

Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη το 1922, σπούδασε δίκαιο, οικονομία και φιλοσοφία στην Αθήνα. Στη διάρκεια του πολέμου στρατεύτηκε στην Αντίσταση και, καθώς ήταν τροτσκιστής, αντιτάχθηκε στη θέληση των σταλινικών κομμουνιστών για ηγεμονία. Μετά την Απελευθέρωση, θα μεταναστεύσει στη Γαλλία. Εκεί θα συνδεθεί με το τροτσκιστικό κίνημα, όπου θα συναντήσει τον Κλοντ Λεφόρ, με τον οποίο θα δημιουργήσουν μια τάση που θα έρθει σε ρήξη με τον τροτσκισμό και θα συγκροτήσει την οργάνωση “Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα”, το 1948. Ο Καστοριάδης είναι από τότε ένας από τους κύριους εμπνευστές αυτής της ομάδας, με το ψευδώνυμο Πιερ Σολιέ, καθώς αρχίζει να εργάζεται ως οικονομολόγος στον ΟΟΣΑ, όπου θα παραμείνει μέχρι το 1970. Στην ομάδα “Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα” προτείνει μιαν ανάλυση της Σοβιετικής Ενωσης ως μορφής κρατικού καπιταλισμού, που έχει έρθει βέβαια σε ρήξη με την ατομική ιδιοκτησία, αλλά όχι με τις επικρατούσες μορφές εξουσίας και κυριαρχίας, τις οποίες αντίθετα έχει ενισχύσει. Αναπτύσσοντας μια κριτική του μαρξισμού βασιζόμενη στην ανικανότητά του να αναλύσει το ζήτημα της εξουσίας, προτείνει τον αναπροσανατολισμό της επαναστατικής δράσης προς την υπόθεση μιας άλλης δόμησης της εξουσίας.


Δεν αρνιέται όμως την ιδέα της επαναστατικής οργάνωσης, της οποίας η ομάδα “Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα” θέλει να είναι η προεικόνιση, μέχρι τη διάλυσή της, το 1966. Αυτή η πρωταρχική σημασία που αποδίδεται στο ζήτημα της εξουσίας θα τον οδηγήσει αργότερα να προσεγγίσει τις αναλύσεις της Χάνα Αρεντ, τόσο σε ό,τι αφορά την κριτική της στον ολοκληρωτισμό όσο και την απαιτητική της αντίληψη του ενεργού πολίτη, αντίληψη που σημαδεύεται από την ισχυρή επιρροή του αρχαιοελληνικού μοντέλου και από την εμπειρία των επαναστάσεων της νεότερης εποχής. Ο Καστοριάδης αναφέρεται σε μια ενεργητική πολιτική της θέσμισης ως κινήματος εναντίον της επαναφομοίωσης από την κατεστημένη εξουσία. Διατυπώνει έτσι ένα ιδεώδες αυτονομίας που ισχύει τόσο για τις κοινωνίες όσο και για το άτομο. Σε ό,τι αφορά το άτομο, η αναζήτηση της αυτονομίας θα πάρει τους δρόμους της ψυχανάλυσης, για την οποία ο Καστοριάδης θα εκδηλώσει αυξανόμενο ενδιαφέρον, σε σημείο που θα γίνει ο ίδιος ψυχαναλυτής το 1973, σε αυτό που συγκροτείται τότε με το όνομα “Τέταρτη ομάδα”. Οσο για την αυτόνομη κοινωνία, παίρνει κατ’ αυτόν την όψη της αυτοθεσμιζόμενης κοινωνίας, η οποία του φαίνεται ότι βρίσκεται στους αντίποδες όχι μόνον των ολοκληρωτικών καθεστώτων αλλά και των μορφών ιεραρχίας και ανάθεσης της εξουσίας που λειτουργούν στις καπιταλιστικές κοινωνίες.
Διευθυντής σπουδών, μετά το 1980, στην École des hautes etudes en sciences sociales, ο Καστοριάδης θα συνεχίσει να αναπτύσσει μια κριτική ανάλυση της κοινωνίας βασιζόμενη σε μιαν επαναστατική και όχι φιλελεύθερη επιλογή, σε αντίθεση με τις πολυάριθμες κριτικές του ολοκληρωτισμού που θα αποκαταστήσουν τον φιλελευθερισμό. Ειδικά η κριτική του στην κυριαρχία θα στραφεί προς την κατεύθυνση μιας κριτικής στην τεχνοεπιστήμη και στον τρόπο με τον οποίο αυτή μεταμφιέζει τις κοινωνικές επιλογές σε αντικειμενικούς καταναγκασμούς. Απέναντι σε αυτό το φαινόμενο, θεωρούσε ότι οι δυνατότητες της αυτονομίας υποκινούνταν καλύτερα με την προσφυγή στο φαντασιακό και αφιέρωσε τις προσπάθειές του στην επεξεργασία μιας θετικής θεωρίας της φαντασίας, επανεξετάζοντας γι’ αυτόν τον σκοπό τη φιλοσοφική παράδοση και ιδιαίτερα το έργο του Αριστοτέλη. Εδωσε μια αυστηρή και αμφισβητούμενη ανάλυση του εκπνέοντος σοβιετικού κομμουνισμού, με τη μορφή μιας κυριαρχίας της στρατιωτικής εξουσίας, της στρατοκρατίας.

Πολιτικός στοχαστής που προέρχεται από τον μαρξισμό, ο Καστοριάδης είναι ένας από εκείνους που συνέβαλαν καλύτερα σε μιαν ανανέωση της σύγχρονης σκέψης, με μια διανοητική περιέργεια σε συνεχή εγρήγορση, συνοδευόμενη από μια μέριμνα κριτικής επαγρύπνησης που ποτέ δεν αφοπλίστηκε».

Τιμάμε έναν στοχαστή όταν συζητάμε για το έργο του, όταν αναμετριόμαστε κριτικά με το πνευματικό του κληροδότημα, όταν προσπαθούμε να βρούμε και να αναδείξουμε αυτό που παραμένει ζωντανό και ανανεωτικό από τη σκέψη του. Σε αυτό κατατείνουν τα κείμενα αυτού του μικρού αφιερώματος, που έγραψαν για την «Εφημερίδα των Συντακτών» γνωστοί μελετητές του έργου του Κορνήλιου Καστοριάδη.



Σεβαστός από όλους


Ο λόγος του Καστοριάδη, ακόμη και για όσους δεν συμφωνούσαν μαζί του, ήταν και είναι σεβαστός από όλους

Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ

Η βαρβαρότητα της πνευματικής παρακμής

Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου*

Σε μια χώρα που χάνεται, σε μια Ελλάδα που καταρρέει, αποτελεί πάντα χαραμάδα ελπίδας η αναφορά σε λαμπερές προσωπικότητες που πάσχισαν να ταράξουν το τέλμα και να μας ξυπνήσουν από τον λήθαργο. Σπάνια συμφωνούσα είτε με την κοινωνική ανάλυση του Καστοριάδη είτε με τις αντιλήψεις του για το αύριο μιας δικαιότερης οικονομίας. Πίστευε σε μια κοινωνία δικαιοσύνης που θα προέκυπτε από την ανατροπή των καπιταλιστικών οικονομικών σχέσεων. Είμαι πεπεισμένος γα την ηθική ανωτερότητα της οικονομίας της αγοράς. Ουδέποτε όμως αμφισβήτησα τη δυναμική της διεισδυτικής του σκέψης ούτε βέβαια και τη γνησιότητα η και τον αλτρουισμό των πνευματικών του αναζητήσεων.

Ο Καστοριάδης δεν χάιδευε αυτιά. Ελεγε τα πράγματα με το όνομά τους και καυτηρίαζε την υποκρισία και τη συμπεριφορά του βολέματος και της εκ του ασφαλούς δήθεν επαναστατικότητας. Δεν θα ξεχάσω την δήλωσή του πως «ο κάθε λαός είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, υπεύθυνος και για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται». Ακόμα κι αν ήταν διαφορετικοί από τους δικούς μου, οι δρόμοι που με πάθος υποστήριζε πως έπρεπε να ακολουθηθούν ήταν πάντοτε πορείες κόπων και σκληρής δουλειάς. Γι” αυτό και δεν υπήρξε ποτέ συμπαθής στην ντόπια δογματική Αριστερά της ραστώνης και της οικοδόμησης μιας γιαλαντζί δίκαιης σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Ο μεγαλύτερος εχθρός για τον Καστοριάδη ήταν η βαρβαρότητα. Απεχθανόταν το μίσος και τη βία. «Αιχμάλωτοι πολέμου» που βγαίνουν με δηλώσεις στο Διαδίκτυο και χρησιμοποιούν στα κείμενά τους τσιτάτα αμερικανικών τηλεοπτικών σειρών β΄ διαλογής, θα αποτελούσαν γι’ αυτόν το απόλυτο τίποτα. Πίστευε απόλυτα στην ευθύνη του ατόμου για τις πράξεις και τις συνέπειές τους. Λαοί που αισθάνονταν ανεύθυνοι γι’ αυτά που τους συμβαίνουν αποτελούσαν γι’ αυτόν «νήπια». Δίχως αυτονομία, αυτοσυνείδηση και έλεγχο ενεργειών, συνέβαλαν στην οικοδόμηση κοινωνιών απροσάρμοστων, με μηδενικό ουσιαστικό πρόσημο. Η Ελλάδα ως συνειδητοποιημένη δημοκρατία είχε κλείσει για αυτόν τον κύκλο της πριν από τους ελληνιστικούς χρόνους. Από την εποχή του Αλέξανδρου και δώθε, ο λαός κινείται σε έναν ανεμοστρόβιλο παθών, αυταρχισμού κι αντιφάσεων. Η κριτική του ματιά για την πορεία της ιστορίας και την έλλειψη μεγαλειωδών στιγμών ανακατατάξεων με τη συνειδητή συμμετοχή των πολιτών (δεν υπήρξε λ.χ. στην Ελλάδα Διαφωτισμός, Μεταρρύθμιση και οι Κοινωνικές Επαναστάσεις του 18ου αιώνα) δεν θα ενοχλούσαν κάποιες περισσότερο φιλελεύθερες θεωρήσεις της ελληνικής μετεξέλιξης μέσα στον χρόνο.

Ο Καστοριάδης δεν υπάρχει πλέον. Εχουμε όμως σήμερα ως λαός και κοινωνία τόσο μεγάλη ανάγκη από φρέσκα πνευματικά σκιρτήματα καινούργιων Καστοριάδηδων… Για να ξεφύγουμε από τη βαρβαρότητα της πανίσχυρης ανοησίας.

* Ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος είναι οικονομολόγος, πρώην υπουργός  www.andrianopoulos.gr

~~~~~~~~~~~~~~~///~~~~~~~~~~~~


Ο ΑΡΙΣΤΕΡΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οταν σου λείπει κάποιος ψάχνεις να τον βρεις

Του Αλέκου Αλαβάνου*

Μερικές φορές ενώ βρίσκεσαι ανάμεσα σε πολύ κόσμο –μια οικογενειακή συγκέντρωση, μια μεγάλη παρέα, μια διαδήλωση– κυριαρχείσαι από μια αίσθηση απουσίας, μοναχικότητας. Κάποιοι λείπουν. Οχι μόνο με την έννοια της φυσικής παρουσίας. Αλλά με αυτά που είναι πέρα από αυτήν: την ικανότητα του απόντα να πυροδοτεί διάλογο, να ανοίγει παράθυρα σε κλειστούς τοίχους, να καρποφορεί ιδέες, να μαγεύει ένα άγονο πνευματικό τοπίο και να το κάνει καταπράσινο και πολύχρωμο.

Αυτή η απουσία είναι πια ένα κεντρικό χαρακτηριστικό στον χώρο της πολιτικής στην Ελλάδα της κρίσης. Οι τηλεοπτικές οθόνες είναι γεμάτες από καθηγητές πανεπιστημίου, κομματικά στελέχη παντογνώστες, έτοιμους να στηρίξουν επιστημονικά και με σοβαροφάνεια τον πιο ασήμαντο κομματικό ελιγμό.

Λείπουν πολλοί – αν και υπάρχουν και αξιολογότατες παρουσίες, χωρίς όμως μεγάλο ακροατήριο, εξορισμένες στα αγωνιώδη ατομικά γραπτά τους η σε διαδικτυακές ιστοσελίδες. Ενας από τους μεγάλους απόντες είναι ο Κορνήλιος Καστοριάδης. Γιατί;

Σε μια κατάσταση που από όλες τις πλευρές γίνεται προσπάθεια η εξέλιξη στην Ελλάδα να περιοριστεί μέσα στις καθορισμένες συντεταγμένες του ευρωπαϊκού πλαισίου, είναι αναγκαίες, όχι μόνο για τον προβληματισμό μας αλλά και για το ηθικό μας, οι εικονοκλαστικές και προωθημένες αντιλήψεις του για την ικανότητα της ανθρώπινης κοινωνίας για «δημιουργία», όχι εξωπραγματική, αλλά χωρίς προκαθορισμούς και όρια, ελεύθερη να διαλύσει τα πλαίσια που τη δεσμεύουν, να οδηγήσει στο εντελώς καινοτομικό.
Σε μια εποχή που οι επιμέρους αγώνες συνεχώς επιβεβαιώνουν την αναποτελεσματικότητά τους, που η παθητικότητα, η μοιρολατρία και η αποδοχή της ήττας αγκαλιάζουν όλο και περισσοτέρους, μέσα στις σελίδες του Καστοριάδη υπάρχουν όλοι οι σπόροι που περιμένουν τη βροχή για να βλαστήσουν, για την «αυτονομία» των κοινωνιών, για τη συμμετοχή των πολιτών, για την ικανότητα να φτιάξουν αυτές οι ίδιες τους θεσμούς τους, για τη σημασία των αμεσοδημοκρατικών διαδικασιών, που τις συναντήσαμε ευκαιριακά στις πλατείες.
Σε έναν κομματικό ανταγωνισμό για το ποιος έχει την καλύτερη συνταγή και τον πιο μάγκα διαπραγματευτή για την αύξηση του ΑΕΠ ή την ανταγωνιστικότητα, οι απόψεις του Ελληνογάλλου φιλόσοφου στο πλαίσιο της «φαντασιακής δόμησης» των κοινωνιών -κριτικές και στις καπιταλιστικές και στις τυπικές μαρξιστικές αντιλήψεις, για την πρόοδο ως μονοσήμαντα εξαρτημένη από οικονομικά και τεχνικά μεγέθη- ανοίγουν ένα ευρύτατο πεδίο δράσεων στην κουλτούρα, την παιδεία, τους κώδικες συμπεριφοράς, τις αξίες, χωρίς τα οποία είναι αδύνατο να υπάρξει μια εναλλακτική απελευθερωτική επιλογή.
Κι ακόμα, όταν σήμερα οι πολίτες χάνουν κάθε βεβαιότητα, διαλύονται ψυχολογικά, αποδεσμεύουν πρωτόγονες κι ανεπεξέργαστες δυνάμεις, αναζητούν εξιλαστήρια θύματα, κυριαρχούνται από τον φθόνο, εγκυμονούν το αυγό του φιδιού, η άποψη του Καστοριάδη ότι μια αυτόνομη πολιτεία μπορεί να στηριχθεί μόνο σε αυτόνομους πολίτες, στην ικανότητά τους να θέτουν ερωτήματα για τον εαυτό τους, να κατανοούν τα κίνητρά τους, να αποκτούν σχέσεις με τους άλλους, όπως και η μόνιμη σύνδεση των πολιτικών του προβληματισμών με την ψυχανάλυση είναι ένας δρόμος που μας υποδεικνύει επειγόντως στις σημερινές συνθήκες έκτακτης ανάγκης που βρισκόμαστε.

Οταν σου λείπει όμως κάποιος, ψάχνεις να τον βρεις.

*Ο Αλέκος Αλαβάνος είναι επικεφαλής του Μετώπου Αλλαγής

πηγή: www.efsyn.gr